ببینید ، یک قصر سلطنتی باشکوه که میزبان مهمانان فرنگی پادشاهان قاجار بود - اخبار ورزش ها

به گزارش اخبار ورزش ها، اول خیال کردم که این بنای زیبا یک قصر سلطنتی است ولی بعد معلوم شد که مهمانخانه ای برای مهمانان دولت است. این وصف توریست بلژیکی، ارنست ارسل درباره مهمانخانه قزوین است که شب هنگام وارد آن شده بود و تحت تاثیر چراغانی و نورپردازی قجری قرار گرفته بود.

اخبار ورزش ها، در زمان قاجار که ایرانیان از راه مرزهای آبی و خاکی به اروپا رفت و آمد می کردند مهم ترین جاده های کشور دو مسیری بود که از انزلی و رشت و هم از تبریز به قزوین و تهران می رسید.

قزوین، هم آخرین منزلگاه مهمانان فرنگی مرکز بود و هم راه عبور شاه به فرنگستان. از این رو شاه قاجار تصمیم به ساخت مهمانخانه ای مجهز و به روز با اسباب فرنگی می گیرد. این بنا در 1296 ق به دستور دربار و در ادامه احداث و تجهیز راه شوسه تهران شروع شد و پیش از انتها 1297 ق به مدیریت آقاباقر سعدالسلطنه به انتها رسید.

شاعر بنام، ناجی قزوینی دراین باره می سراید: ناصرالدین خدیو کشور گیر/ آسمان تخت و آفتاب کلاه.../ داد انجام این بنا که رسید/ ارتفاعش به سقف خانه ماه / گفت ناجی بدیهه تاریخش/ بیست مهمان ز ناصرالدین شاه.

مهمانخانه فقط یک بنای تک و تنها نبود و همراه آن، مجموعه ای رفاهی متشکل از بناهایی چون درشکه خانه، چاپارخانه، تلگراف خانه، پاسدارخانه و فراشخانه که یکی از مجموعه های بزرگ دولتی و شهری آن روزگار را تشکیل می داد، ساخته شد. مهمانخانه از شرق به دروازه تهران و از شمال به محله خیابان (خیابان سپه)، عالی قاپو، مسجد جامع و بازارچه متصل بود. ساختمان مهمانخانه به صورت کوشکی دو طبقه به همراه سردابی در طبقه زیرین در میان حیاطی مزین به باغچه، حوض و جوی آب ساخته شد. توریست مشهور، کلود آنه می نویسد: باغ چاپارخانه طراوت خاصی داشت.

هوای لطیف صبحگاهی جان می بخشید و آسمان مطابق معمول صاف و بی ابر بود و نسیم خنکی به ملایمت، چنارهای کهنسال و تبریزی های قوی هیکل دو طرف خیابان را می لرزاند. از چهار جهت ساختمان پله هایی سنگی برای ورود به ایوان در نظر گرفته شده بود. 30 دهانه رواق طبقه اول با کاشی های هفت رنگ تزئین شده بود.

طبقه اول مشتمل بر ده اتاق، قهوه خانه و آشپزخانه بوده و در طبقه بالا هشت اتاق، در اطراف تالاری وسیع وجود داشت. تالار که باشکوه ترین قسمت بنا بود از طریق ارسی های رنگی و بزرگ تزیین شده و مشرف به مهتابی سرتاسری طبقه دوم بود.

در این بخش مراسم درباری و دولتی برگزار می شد که اعتمادالسلطنه در خاطرات خود از پذیرایی وزیر مختار ایتالیا و همسرش با اجرای برنامه موسیقی یاد می نماید. برای پنجره ها و ارسی های طبقه دوم که فاقد رواق و سایبان بودند پرده هایی منقوش در نظر گرفته شده بود تا علاوه بر کنترل دما و نور، نمای مجذوب نماینده تری به ساختمان بدهد.

در مواقع جشن و شادباش چراغ های اشکوب دوم را روشن می کردند که شیشه های الوان به خصوص در تاریکی شب بسیار زیبا و درخشان به نظر می رسید. از دیگر تزئینات ساختمان، نشان دولتی ایران در پیشانی ساختمان بود که دو نقش ساعت روی کاشی در دو طرف، آن را می آراستند؛ ساعت هایی که عقربه هایشان همواره زمان ثابت و خاصی را نشان می دادند.

در سال های انتهای برای ورودی شمالی ساختمان، در دیگری در نظر گرفتند و بالای آن در هم نشان دولتی دیگری در ابعاد کوچک تر نقاشی کردند. سیستم گرمایی مهمانخانه در طبقات بالا بخاری دیواری بوده و در طبقات پایین از بخاری زغالی استفاده می کردند که چندان مناسب فصل سرما نبود؛ البته وجود آشپزخانه و قهوه خانه و هم عبور دودکش ها از طبقه اول به گرم ماندن این طبقه یاری می کرد. اتاق های مهمانخانه در آن موقع چیزی از همتاهای چند ستاره اروپایی خود کم نداشتند.

دیوارهای سفیدرنگ، ارسی های رنگ رنگ، پرده های قلمکار، مبلمان شیک، سرویس مجهز به کفش های راحتی گلدوزی شده برای مهمان، چندین مسواک، شانه سر و حتی قلم و دوات، امکاناتی بودند که مهمانخانه را باب طبع مسافران فرنگی می کردند تا آنجا که حسام السلطنه می گوید: حتی در فرنگستان هم با همه اسباب تزئین، کمتر مهمانخانه ای با این طرز و آیین ساخته می گردد.

آشپزخانه را یک آشپزفرنگی در کنار آشپز ایرانی اداره می کرد و صورت غذاها به سه زبان فرانسه، انگلیسی و فارسی در غذاخوری نصب بود. بصیرالملک شیبانی در 1301 می نویسد: خرج چهار روز اقامت در مهمانخانه قزوین 28 قران شد که البته هزینه غذا و چایی جداگانه حساب می شد.

پایان پس از تغییرات حکومت و مدیریت، دگرگونی راه ها و احداث گراندهتل در نزدیکی مهمانخانه از اهمیت آن کاسته شد تا اینکه احتمالا در سال 1310 آن را خراب کردند تا محوطه ای به نام سبزه میدان احداث نمایند.

سبزه میدان هم به علت کم آبی و بی توجهی، برگ و گلی نیافت و جزئی از خیابان شد. ناگفته نماند که بخش هایی از سرداب به علت آجر چینی و پی ریزی محکم، امروزه در زیر خیابان سپه مدفون است و جز این دیگر چیزی از مهمانخانه در کار نیست!